Pejzažna arhitektura je struka visokog obrazovanja. U svetu postoji više stotina studijskih programa pejzažne arhitekture, najviše u Evropi i Severnoj Americi. Iako im je cilj zajednički, škole se mogu razlikovati, zavisno od toga šta im je težište edukacije. Postoje škole sa dizajnerskom (umetničkom) orijentacijom, zatim one kojima je težište ekološko planiranje prostora i uređivanje predela, škole inženjerske orijentacije, zatim škole sa izraženijom biotehničkom orijentacijom, kao i one koje imaju usmerenja.
Bez obzira na izvesnu raznolikost, sve škole pejzažne arhitekture uvek pružaju interdisciplinarna znanja. Studenti izučavaju nauke koje im daju znanja o predelu, kao i znanja i umetničke veštine koje se odnose na uređivanje pejzaža. Program studija pejzažne arhitekture obuhvata: prirodne nauke bitne za poznavanje predela (geomorfologija, pedologija, klimatologija, vegetacija predela, ekologija i sl), zatim biološka znanja poznavanja biljaka (drveća, žbunja, puzavica, cvetnih kultura, trava…), planerska znanja (prostorno i urbanističko planiranje, planiranje predela, planiranje gradskih otvorenih (zelenih i rekreativnih) prostora, planiranje zelene infrastrukture, planiranje zaštite prirode i životne sredine…), projektantske/dizajnerske veštine (počev od ručnih i kompjuterskih tehnika grafičkog izražavanja, poznavanja teorije forme, preko vrtnog dizajna, projektovanja otvorenih gradskih prostora, urbanističkog projektovanja, sve do projektovanja velikih parkova i rekreativnih prostora), zatim inženjerska znanja i tehnike izgradnje (pejzažnoarhitektonske konstrukcije, materijali i tehnike, pejzažni inženjering i sl), znanja iz oblasti pejzažnog menadžmenta (zaštita prirode i životne sredine, upravljanje zelenilom grada, upravljanje projektima pejzažne arhitekture i sl), kao i neophodna kulturološka znanja i znanja iz oblasti društvenih nauka (istorija i teorija pejzažne arhitekture i vrtne umetnosti, sociologija prostora i sl). Veća ili manja zastupljenost pojedinih oblasti određuje specifičnost škole. Pored toga, škole pejzažne arhitekture nose i određene regionalne specifičnosti koje su proizašle iz prirodnih karakteristika podneblja, iz kulturnog nasleđa, tradicije, razvijenosti države i sl.
U Srbiji je obrazovanje iz oblasti pejzažne arhitekture počelo na Šumarskom fakultetu u Beogradu (1960), što je u mnogome opredelilo izraženiju biotehničku orijentaciju škole. U bivšoj SFRJ su kasnije razvijene škole u Ljubljani, a zatim i u Zagrebu. U Srbiji se danas pejzažna arhitektura izučava na dva fakulteta kao celovit studijski program, kao i kroz nekoliko predmeta na različitim fakultetima. Najstarije obrazovanje je na Odseku za pejzažnu arhitekturu i hortikulturu Šumarskog fakulteta u Beogradu, gde je struka i započela svoj razvoj 1960. godine. Kao što se iz samog današnjeg naziva škole, kao i razvoja ovog odseka može videti, na Šumarskom fakultetu je još od osnivanja Odseka razvijana mešovita škola koja je obrazovala stručnjake i za pejzažnu arhitekturu i za pejzažnu (ornamentalnu) hortikulturu, što su zapravo dve struke, koje su u nekim segmentima bliske, ali su u svetu već odavno razdvojene i tamo gde su uopšte zajedno i bile. Težište Pejzažne arhitekture je uređivanje prostora, a težište Hortikulture je gajenje, odnosno proizvodnja i nega biljaka. Takav razvoj Odseka je (i pored nekih prednosti u pojedinim periodima) uzrokovao i izvesne nedostatke kod diplomiranih inženjera, kojima je zbog koncepta preširokog bazičnog obrazovanja na osnovnim studijama trebalo još dosta vremena u praksi da dostignu potreban nivo veštine u oblasti za koju su se opredelili.
Godine 2005. osnovan je nov studijski program za pejzažnu arhitekturu, u okviru Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu – studijski program Pejzažna arhitektura. U školskoj 2005/2006 ovaj studijski program je upisao prvu generaciju studenata.
Osim dva celovita studijska programa koja su posvećena pejzažnoj arhitekturi, predmeti o pejzažnoj arhitekturi se pojavljuju i na Departmanu za arhitekturu u Novom Sadu, na Arhitektonko-građevinskom fakultetu u Nišu i Geografskom fakultetu u Beogradu.
Univerzitet u Beogradu, Šumarski fakultet – Odsek za pejzažnu arhitekturu i hortikulturu – Studijski program: Pejzažna arhitektura
Ul. Kneza Višeslava 1, Beograd
Odsek je osnovan 1960. godine pod nazivom Odsek za ozelenjavanje naselja. Od 1966. god. naziv se menja u Odsek za Hortikulturu, a od 1973. god. Odsek postaje Institut za Pejzažnu arhitekturu. Od 2002. nosi naziv Odsek Pejzažna arhitektura i hortikultura.
Odsek za Pejzažnu arhitekturu i hortikulturu ima zaposlene nastavnike i saradnike čiji se broj između 23 – 27, a u nastavi je angažovano još 15-tak nastavnika i saradnika sa drugih odseka Šumarskog fakulteta, kao i sa drugih fakulteta Univerziteta. Odsek organizuje osnovne akademske studije, master studije i doktorske studije.
Od 2008. godine studije su prilagođene „bolonjskom“ procesu i traju 4 (osnovne) +1 (master) + 3 (doktorske) godinе. Studijski program Pejzažna arhitektura je akreditovan za 60 studenata osnovnih studija, 36 studenata master studija i 6 studenata doktorskih studija.
Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet – Departman za voćarstvo, vinogradarstvo, hortikulturu i pejzažnu arhitekturu – Studijski program: Pejzažna arhitektura
Trg Dositeja Obradovića 8, Novi Sad.
Reformom koja je početkom 2005. godine sprovedena na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu, osnovani su novi studijski programi, jedan od njih je i Pejzažna arhitektura. Prva generacija studenata je upisana u školskoj 2005/2006. godini. Studijski program upisuje 50 studenata na osnovne i 32 studenta na master studije.
***
Od 1964. godine (kada je diplomirao prvi student sa tadašnjim zvanjem „inženjer za ozelenjavanje naselja“) do kraja 2020. godine u Srbiji je osnovne akademske studije pejzažne arhitekture završilo oko 2.500 studenata.
***
EFLA (European Foundation for Landscape Architecture) je još 1998. godine obavila istraživanje evropskih škola pejzažne arhitekture i donela deklaraciju o uslovima za akreditaciju studijskih programa (EFLA dokument „H“ iz juna 1998). Kasnije je krajem 2005. doneta još jedna deklaracija, usklađena sa „Bolonjskim“ sistemom obrazovanja. Sadržaj uslova za akreditaciju je prihvaćen i razvijen na svetskom nivou od strane IFLA – Međunarodne asocijacije pejzažnih arhitekata. Prema predviđenim kriterijumima, studijski programi pejzažne arhitekture, između ostalog, moraju ispuniti nekoliko osnovnih uslova:
1. Da se diploma „Pejzažni arhitekta“ može dobiti posle najmanje 180 kredita (3 godine visokog obrazovanja);
2. Da u programu budu zastupljeni sadržaji koji su relevantni za pejzažnu arhitekturu (spisak sadržaja je poseban deo deklaracije);
3. Da najmanje 50% vremena, odnosno 50% kredita u okviru studija bude namenjeno radu na razvoju praktičnih planerskih i projektantskih veština (rad u studiju-ateljeu).
4. Da škola mora biti prihvaćena od strane nacionalnog profesionalnog udruženja pejzažnih arhitekata;
Obe škole pejzažne arhitekture u Srbiji ispunjavaju prvi, drugi i četvrti uslov. Treći uslov je problematičan, pre svega zbog toga što su obe škole u okviru biotehničkih fakulteta, gde je razvoj i zastupljenost planersko-projektantskih veština nezadovoljavajući. Pored toga, opšti uslovi za akreditaciju u Srbiji ne odgovaraju ovom tipu studijskog programa, jer takvu zastupljenost (50%) aplikativnih veština dozvoljavaju samo umetničkim studijskim programima.